Volgens Lily

Jas, de hoofdpersoon van dit boek verliest als ze 10 jaar is haar oudere broer Matthies. Vanaf dat moment gaat het mis in het gezin. De avond is ongemak is een beklemmend boek. Marieke Lucas Rijneveld (geen vrouw, geen man, maar een mens zoals ze zelf zegt), beschrijft de eerste jaren na de dood van Matthies. En wat de familie allemaal nog meer overkomt. Hoeveel ellende kun je aan als gezin.

Het klinkt misschien gek, maar ik mis vader en moeder vaak terwijl ik ze iedere dag zie.

De kinderen worden verwaarloosd (waar was de school, de buren, maatschappelijk werk?) en de dieren op de boerderij moeten het ontgelden. Rijneveld beschrijft sommige zaken wel heel erg plastisch (ze kan bijvoorbeeld niet poepen) en ook de vele ruwe seksscènes laten niets aan de verbeelding over. Wat dat betreft heeft Rijneveld goed naar haar held Jan Wolkers gekeken. Het schrijven van dit boek, kostte haar enkele jaren omdat ze het goed wilde doen, het moest recht doen aan het gevoel dat haar eigen gezin had toen het ook een kind verloor (Marieke was toen 3 jaar). Frapant dat haar ouders dit boek niet hebben gelezen.

Voor het eerst merk ik dat ik ook mijn spieren aangespannen heb en dat ik het liefst vaders kop als een kroontjespen in de inkt zou willen duwen om er vervolgens een lelijke zin mee te schrijven of één die over Matthies gaat en hoezeer ik hem mis.

Maar het boek staat ook vol met fantastisch mooie zinnen. Want Rijneveld kan héél goed schrijven. De mooie metaforen zijn op bijna iedere pagina te vinden. Sommige zijn zo schrijnend dat je er weer om moet lachen. Dus ga het toch maar lezen, het is een unieke leeservaring.

Buurvrouw Lien groet ons al van een afstandje. Haar blik is zorgelijk. Nu moeten we vrolijk glimlachen, dan stelt ze geen vragen, ook niet aan vader en moeder.
‘Doe alsof je vrolijk bent,’ zeg ik zachtjes tegen Hanna.
‘Ik weet niet meer hoe dat moet.’
‘Alsof je op de schoolfoto gaat.’
‘O zo. ‘

Fragment

Ik prak de broccoliroosjes op mijn bord. Het zijn net minikerstbomen. Ze herinneren me aan de avond dat Matthies niet meer terugkeerde. Aan de uren die ik na zijn dood in de vensterbank doorbracht met vaders verrekijker om mijn nek, die eigenlijk bedoeld was om de grote bonte specht mee te ontdekken. Ik zag geen grote specht en geen broer. Het touw van de verrekijker liet een rode streep achter in mijn nek. Kon ik wat zo ver van ons af begon te liggen maar dichtbij krijgen door gewoon mijn blik om te keren, door door de grote glazen van de verrekijker te kijken. Ik had er ook vaak genoeg de lucht mee afgezocht – op zoek naar de engeltjes uit de boom, die Obbe en ik stiekem een week na broers dood uit de doos van de vliering hadden gehaald en die op zijn kamer ruw tegen elkaar bewogen (‘mijn sappige engeltje,’ kreunde Obbe dan gemaakt, waarop ik antwoordde met  ‘mijn lief porseleintje’) om ze vervolgens uit zijn dakraam in de goot te laten glijden. Door het weer zijn ze nu groen uitgeslagen. Sommige liggen bedolven onder bladeren van de eikenboom. Steeds als we gaan kijken of ze er nog liggen, zijn we teleurgesteld; als de engelen hier al na de eerste de beste tegenslag niet meer kunnen vliegen, hoe kunnen ze dan bij Matthies in de hemel zijn. Hoe kunnen ze hem en ons dan beschermen?

De avond is ongemak werd begin 2018 Boek van de maand bij De Wereld Draait Door. Succes verzekerd.

Titel: De avond is ongemak

Schrijver: Marieke Lucas Rijneveld

Uitgever: Atlas Contact

isbn: 9789025444112