Volgens Lily
In Brieven aan Camondo richt de schrijver zich in briefvorm aan Moïse de Camondo, stichter van het Parijse Nissim de Camondomuseum, gelegen in de Rue de Monceau in Parijs. De familie van Edmund de Waal (een Brit met Nederlandse grootvader), de Ephrussi’s woonden tien huizen verderop. Over deze familie schreef De Waal al eerder een boek: De haas met ogen van barnsteen.
Niet dat ik er niet van houd om schoon te zijn, maar ik heb iets met stof. Stof komt ergens vandaan. Het laat zien dat er iets is gebeurd, laat zien wat er in de wereld is verstoord of veranderd. Stof is een indicatie van tijd.
In Brieven aan Camondo dwaalt Edmund de Waal (schrijver en pottenbakker) rond in het huis (nu museum) en beschrijft zorgvuldig de collectie klokken, beelden, wandtapijten, vazen en schilderijen. Moïse de Camondo, telg uit een Joodse bankiersfamilie uit Constantinopel, trouwt in 1891 met Irène Cahen d’Anvers, die als achtjarig meisje werd geportretteerd door Renoir op zijn inmiddels vermaarde schilderij La Petite Fille au ruban bleu. Hoe geweldig moet het geweest zijn dat je in die tijd direct van de schildersezel af kon kopen.
Moïse Camondo was een tijdgenoot van o.a. Proust, Chardin, de gebroeders Goncourt, maar ook van antisemitisme en van de Dreyfus-affaire. Waardoor het boek een fraai inkijkje geeft in de geschiedenis.
Ik denk aan de foto van Bertrand die zijn hond vasthoudt en kust. We worden toeschouwers van wat afwezig is, vreemden die niet in het huis horen.
Dat het uiteindelijk slecht afloop met de familie De Camondo voel je aankomen. Camondo’s liefde voor Frankrijk was niet genoeg om de antisemieten tegen te houden. De schrijfstijl van De Waal gaat hier mooi in mee: het wordt steeds minder lieflijk. Zoon Nissim overlijdt en later worden dochter Béatrice en haar man en kinderen naar Auschwitz gedeporteerd. Brieven aan Camondo is niet een makkelijk leesbaar boek maar heeft genoeg in zich om toch te gaan lezen. Het lezen van De haas met ogen van barnsteen hieraan voorafgaand, is wel een goeie tip.
Fragment
Of misschien niet, Monsieur.
Het spijt me dat ik meteen bij u terugkom, vooral na zo’n roerend einde, maar ik kon vannacht niet slapen omdat ik aldoor moest denken aan geschenken en het schenken van geschenken; wie geeft en wie ontvangt.
Nissim gaf zijn leven voor Frankrijk en Frankrijk schonk hem emancipatie, gelijkheid voor de Joden, een soort welkomstgroet en verdraagzaamheid, een plek om te wonen, een heuvel met vrienden en neven, gesprekken tussen gelijken.
Ik heb het exemplaar dat mijn grootmoeder Elisabeth bezat van Théodore Reinachs Histoire des Israélites depuis l’époque de leur dispersion jusqu’à nos jours. Het eindigt heel enthousiast met de regels dat ‘het Jodendom zijn eeuwenoude ketens heeft kunnen afschudden dankzij de Revolutie (…) we mogen stellen dat elke Jood met een goed geheugen en een hart tegenwoordig een tweede vaderland heeft, zijn bij monde overgebrachte vaderland, het Frankrijk van 1791’, het ogenblik waarop de Joden volwaardige burgers werden.
En u schonk Frankrijk daarvoor het meest volmaakte huis, een huis gevuld met kunst uit de meeste volmaakte periode van de Franse cultuur, een weerspiegeling van Frankrijk. Het geschenk verbindt de mens met de plaats, de natie, de familie.
lilysbooksandcooks 