Volgens Lily

Afgelopen december overleed Amos Oz. In 1939 werd hij geboren als Amos Klausner in Jeruzalem maar verandere op jonge leeftijd zijn naam in Oz wat kracht betekent in het Hebreeuws. Hij studeerde literatuur en filosofie waarna hij ging doceren en schrijven. Oz publiceerde meer dan 40 boeken en ongeveer 450 losse artikelen en essays. Zijn laatste boek is Judas. Een boek over ‘drie generaties Israëliers die worstelen met zichzelf en hun onmogelijke land’ (NRC). Met Judas sluit Oz een mooi oeuvre af. Je vraagt je tijdens het lezen soms af of je Oz’ stem hoort wanneer je de hoofdpersonen in dit boek hoort spreken. Amos Oz weigerde namelijk het ene te kiezen met uitsluiting van het andere (o.a. inzake de moeilijke Palestijnse-joodse-kwestie die in dit boek ook weer naar voren komt). Volgens hem was de tegenstander niet de Palestijn of de jood, maar de fanaticus. Zijn hele werk, het literaire en het politieke, is van die overtuiging doortrokken. Het thema verraad speelt een grote rol in Judas. Werd Jezus immers niet al door Judas verraden, of ligt dat verhaal toch anders? Oz brengt in Judas een nieuwe  – interessante – zienswijze over het handelen van Judas naar voren. Maar zoals met zoveel: het echte verhaal zullen we wel nooit te weten komen.

Wie bereid is zichzelf te veranderen, wie de moed heeft zichzelf te veranderen, zal altijd beschouwd worden als een verrader door degenen die niet in staat zijn tot enige verandering en doodsbang zijn voor verandering en verandering niet begrijpen en elke verandering verafschuwen.

Het boek behelst drie maanden uit het leven van Sjmoeël Asj , een sullige gesjeesde student uit Jeruzalem in het jaar 1959. Hoewel het waarschijnlijk de opzet van Oz, vind ik het enige jammere aan het boek dat er geen vooruitgang in het leven van Asj zit, noch in dat van de andere personen in het boek. Het blijft daarbij wat vlak.

Fragment

‘Dan denkt u. Dat denken de joden in Israël omdat ze geen idee hebben wat de grenzen van de macht zijn. De waarheid is dat alle macht ter wereld een vijand niet in een vriend kan veranderen. Hij kan een vijand in een slaaf veranderen, maar niet in een kameraad. Met alle macht ter wereld kun je een fanaticus niet veranderen in een tolerant iemand. En kijk, dat zijn nu net de existentiële problemen van de staat Israël: een vijand in een vriend veranderen, een fanaticus in een gematigd iemand, een wraakzuchtige in een kameraad. Heb ik daarmee gezegd dat wij geen militaire kracht nodig hebben? Geenszins. Zo’n dwaze gedachte zou nooit bij me opkomen. Ik weet net zo goed als u dat de macht, onze militaire macht, op elk moment, ook op dit moment dat u en ik hier zitten te discussiëren, tussen ons en onze dood staat. De macht heeft de kracht om tijdelijk onze vernietiging te voorkomen. Op voorwaarde dat we ons altijd zullen herinneren, op elk moment, dat de macht in ons geval alleen kan voorkomen. Niet kan oplossen. Hij kan de ramp alleen een tijdje uitstellen.’
Gersjom Wald zei: ‘Heb ik mijn enige zoon dan alleen maar verloren om de ramp die volgens jou onafwendbaar is een beetje uit te stellen?’

Titel: Judas

Schrijver: Amos Oz

Uitgeverij: De Bezige Bij

isbn: 9789023492399