Luister – Sacha Bronwasser

Volgens Lily

Als er een roman de afgelopen maanden in de spotlights stond dan is het wel Luister van Sacha Bronwasser. Het is de twee roman van Bronwasser, na Niets is gelogen. Luister speelt zich gedeeltelijk in Parijs af. We volgen Marie die als au-pair in Parijs gaat werken bij een gezin met twee jonge kinderen. Bronwasser kon dicht bij zichzelf blijven: ook zij is in Parijs werkzaam geweest als au pair. Dat maakte het schrijven van dit boek in coronatijd makkelijk: ze hoefde niet op onderzoek uit maar kon uit haar eigen geheugen vissen.

Ik had zo het station in kunnen lopen, voorbij de grauwe laag van zwervers die rond de ingangen zat vastgekoekt, en daar aan de lange rij loketten een ticket terug naar Nederland kunnen kopen. Dat níét doen was steeds een kleine overwinning, die geen passant en geen duif opviel

Het boek heeft een proloog die in het heden plaatsvindt (2021), maar waarin tipjes van de sluier worden opgelicht (als je ze herkent) van de rest van het verhaal. De hoofdpersoon Marie richt zich tot Flo. Gaandeweg het verhaal wordt duidelijk wie Flo is en wat haar invloed is geweest op Marie.

Pas veel later begreep ik dat ik slechts páste, Flo. Terwijl ik dacht dat ik bijzonder was, uitgelicht werd, bleek ik juist gewoon genoeg te zijn. Ik was perfect normaal.

En dan is er ook nog Philippe, de vader in het gezin waar Marie au pair is. Wat is er met hem aan de hand en wat is zijn rol in het leven van de de au pair die vóór Marie in het gezin werkte?

Philippe wacht op flinke afstand, het risico nemend voor een perverseling versleten te worden. Man, dertiger, wacht op het uitgaan van de kleuterschool. Zodra Nicolas naar buiten stapt in zijn gele broekje en witte bloesje, zijn ronde smoeltje bleek van de spannende ochtend, voelt hij zijn hartslag dalen naar een normaal niveau.

Het boek is zeer goed geschreven. Heldere zinnen, nergens ongemakkelijk in taal of stijl. Het gaat over het verschil tussen kijken en zien (erg mooi thema). Ook bevat het veel kunst, Bronwasser is van origine dan ook kunsthistoricus (ook handig om daaruit te putten in coronatijd). Het is verleidelijk om alle kunstenaars en kunstwerken te gaan opzoeken tijdens het lezen. En toch moet je dat doen, want dat geeft zoveel meer leesplezier.

Fragment

De jongetjes, bezwoer Laurence, mocht ik in hun nieuwe buurt uitsluitend en alleen zuidwaarts mee uit wandelen nemen. Nog geen honderd meter noordelijk lag de boulevard de Clichy met peepshows, liveshows, travestieshows, seksshops, seksvideotheken, girls-girls-girls, gayshows en de Moulin Rouge daartussen. De bleekrode molen op het dak, groot op de affiches maar in het echt verbazingwekkend nietig, maalde langzaam de uitlaatgassen rond. De verhoogde middenberm tussen de gescheiden rijbanen was een langgerekt park, het domein van zwervers, handelaars en uitgeteerde mannen met nerveuze tred.
Overdag mocht ik alleen de route naar het goed beveiligde schooltje vlakbij nemen, of naar de Square Alex Biscarre, een besloten tuin waar, plotseling, de vredigheid als een dot watten tussen vier hoge panden hing. Na mijn vertrek in de vroege avond draaide Laurence de deur op drie sloten.
Ik vond het er wel fijn. Dankzij de hogere ligging was het licht hier anders, leek de smog minder dicht dan in de stadsdelen dichter naar de Seine toe. Er liepen wat jongere mensen op straat. Een stuk levendiger dan in de buitenwijk, maar ‘levendig’ was niet iets waar Laurence naar verlangde. Ze had het over een solution temporaire waaraan ze zo weinig mogelijk woorden vuil wenste te maken. Philippe was weer in het ouderlijk huis gaan wonen aan de rue Marbeau, ook dat was temporaire, over de bezoekregeling was nog geen beslissing gevallen. On va voir, zie Laurence bij alles. En ook: J’en peux plus. Ik kan niet meer.

Titel: Luister
Schrijver: Sacha Bronwasser
Uitgever: ambo|anthos

Mrs. Degas – Arthur Japin

Volgens Lily

Vele boeken heb ik al gelezen van Arthur Japin. Waarbij Een schitterend gebrek in mijn Top 10 staat. Zo las ik ook zijn nieuwste boek Mrs. Degas. Wederom een op feiten gebaseerde historische roman. Dit keer het verhaal over Edgar Degas, de beroemde Franse schilder. En over zijn enige en onmogelijke liefde: zijn nichtje Estelle.

Het duurde een volle week voordat dit nieuws Estelle bereikte. De officier die aan de deur kwam, droeg om zijn arm een zwarte band, zodat haar hart de waarheid wist voordat haar oren haar hoorden.

Zowel Estelle als Degas worden in de loop van hun leven blind. Als Degas aan het eind van zijn leven hulp krijgt om de spullen in zijn huis dat tegen de grond gaat, uit te zoeken en in te pakken, krijgt het verhaal een spannende wending. Want wie is die persoon die Degas helpt? Het is iemand die banden heeft met New Orleans waar Degas Estelle voor het laatst heeft gezien terwijl ze inmiddels met zijn broer was getrouwd. De ontknoping is ontroerend.

De ellende van ouderdom is niet dat je niks anders meer hebt om naar uit te kijken dan je dood. De ware tragiek is dat je de godganse dag zit om te kijken naar je leven.

Mooi is hoe tijdens het lezen de schilderijen van Degas ontstaan. Zoals Het Katoenkantoor (hangt tegenwoordig in Pau/Frankrijk) maar ook het wonderschone schilderij met Estelle en haar bloemen (hangt in het New Orleans Museum of Art). Het opzoeken van de schilderijen tijdens het lezen geeft een leuke meerwaarde aan het boek.
De opzet van het boek lijkt wel heel erg op Kolja (dat over Tsjaikovski ging), maar is toch zeker weer het lezen waard.

Fragment

‘Een vrouw laten zien zoals zij is, zoals zij zit als ze toilet maakt, hoe zij in een tobbe vooroverbuigt om haar rug te kunnen wassen… Ik ben verliefd op het moderne leven, het gewone leven met zijn wasvrouwen en werkpaarden. Ik haal ze uit hun Bijbelse context en zet ze onbeschermd in hun bestaan. Óns bestaan. En steekt een vrouw haar haren op, dan heft zij daarbij haar armen, ja, en wij kijken recht in haar oksels. Die zijn behaard. Dit noemen de heren een overschrijding van het betamelijke omdat het de grens opheft tussen kunst en leven. Zij brengen hun verontwaardiging als een verdediging van de vrouw. Zij halen hun moreel gelijk door te roepen dat de moedergodin op een voetstuk hoort te staan en dat mijn eerlijkheid haar daar vanaf stoot en in de modder stort.’
‘Dan geef je de mensen toch een keertje wat ze willen, Eddy! Schilderen is ook gewoon een vak, waarom zou je er niet aan willen verdienen? Jij houdt van vrouwen, waarom zou je ze niet mooier maken dan ze zijn?’
‘Omdat juist dat voetstuk, de klassieke godinnen waarmee zij worden vergeleken, hen onzeker maakt. Dat zogenaamde ontzag van mannen voor de andere sekse is niet bedoeld om vrouwen te verheffen, maar om ze te laten weten waaraan zij dienen te voldoen, om ze te laten voelen hoezeer zij daarin altijd en onvermijdelijk tekortschieten. Het maak ze onzeker en bewust van ieder puistje. Zij kunnen hun striae niet meer zien als een trotse onderscheiding, het gemarmerde bewijs van moederschap, maar als lelijke littekens van een verloren strijd. Ik zie zoveel vrouwen zonder de bescherming van hun kleding en het verbaast me elke keer weer dat zij niet willen geloven dat hun grootste schoonheid is zichzelf te zijn.’

Het Katoenkantoor

Titel: Mrs. Degas
Schrijver: Arthur Japin
Uitgever: De Arbeiderspers
isbn: 9789029542326

Een stralende toekomst – Rebecca Makkai

image - 2020-05-14T142556.352

Volgens Lily

‘Briljante roman, met een slot dat je hart zal breken.’ Dat staat op de cover van Een stralende toekomst van Rebecca Makkai. Dan móet je wel gaan lezen. Het boek kent twee belangrijke verhaallijnen. Die van Yale Tishman in de jaren 80 in Chicago als de aidsepidemie woedt. En die van Fiona die in 2015 op zoek is naar haar dochter in Parijs op het moment dat er een vreselijke terroristische aanslag plaatsvindt. Fiona en Yale kennen elkaar uit Chicago. Nico, de broer van Fiona overleed ook aan aids en Yale was een van zijn beste vrienden. Fiona verloor heel veel vrienden in die tijd, en nu is ze ook nog haar enige dochter kwijt. Heeft het één iets met het ander te maken? Het is knap hoe Rebecca Makkai deze twee verhaallijnen uiteindelijke samenbrengt.

Want Fiona, die zelf al intens genoeg was, vond Julian vermoeiend. ‘Hij is net een mondvol knettersnoep,’ had ze ooit gezegd. ‘En ik ben dol op knettersoep! Echt waar! Het is verrukkelijk, en dat is hij ook. Ik bedoel het niet vervelend, maar ik hoef er geen hele mondvol van.’

Maar is mijn hart gebroken? Nee. Ik vind het werkelijk een ontzettend schrijnend verhaal. Het heeft me veel geleerd over deze vreselijke epidemie onder vooral jonge homoseksuelen (en over Reagan), maar toch raakte het verhaal me niet echt. Ik had een soort déjà vu: Een klein leven van Hanya Yanagihara was ook zo’n vuistdikke roman over een groep vrienden waar alleen maar ellende gebeurde. Ik vind het typisch Amerikaans geschreven, misschien is dat wat me niet pakt. Heb net Liefde, als dat het is van Marijke Schermer uit, en dat pakte me wel enorm. Gewoon een mooi, klein verhaal.

‘Ik wou hem niet beledigen,’ zei ze. ‘Ik ben niet naïef, dat weet je.’
Hij zei: ‘Het is altijd een kwestie van wachten tot de wereld in elkaar stort, toch? Als dingen heel blijven, is dat altijd maar tijdelijk.’

Want naast aids, Parijs ten tijde van de aanslag en vriendschappen (veel personages), gaat het in Een stralende toekomst ook nog over een ingewikkelde kunstkwestie met een complexe verhaallijn daar over. Wat mij betreft is het gewoon too much.

Fragment

Yale zei: ‘Vroeger was ik bang dat Reagan op de knop zou drukken, weet je? En voor de inslag van asteroïden en zo. Tot ik me één ding realiseerde. Als je zou kunnen kiezen wanneer je in de geschiedenis van de aarde zou kunnen leven, zou je dan niet het einde kiezen? Dan had je tenminste niets gemist. Als je in 1920 zou doodgaan, zou je de rock-‘n-roll missen. Als je in 1600 zou doodgaan, zou je Mozart missen. Toch? Ik bedoel, de gruwelen stapelen zich weliswaar ook op, maar niemand wil doodgaan voordat het verhaal is afgelopen.
En vroeger geloofde ik echt dat wij de laatste generatie zouden zijn. Als ik erover nadacht, als ik bang was voor de dood, dacht ik aan ons allemaal, aan de hele planeet. En nu is het alsof, nee, nu ben ik het alleen, Yale. Ik ben degene die dingen gaat mislopen. niet zozeer het einde van de wereld – want laten we hopen dat de wereld het nog miljarden jaren uithoudt, hè? – maar gewoon de normale dingen.

image - 2020-05-19T215130.042

The Great Believers is de originele titel, vind ik toch mooier…

Titel: Een stralende toekomst
Schrijver: Rebecca Makkai
Uitgever: Nieuws Amsterdam
isbn: 9789046824856